Reality shows op televisie

Op de Nederlandse televisie zijn sinds eind twintigste eeuw diverse realityseries of realityshows op de televisie vertoond. Een van de bekendste is Big Brother die in 1999 op de buis kwam. Daarna zijn er nog vele reality programma's verschenen waar de deelnemers gevolgd worden door diverse camera's en er mooie prijzen of echte liefde te winnen zijn.

Gewone Nederlanders en bekende Nederlanders

In een realityserie spelen geen acteurs en als er wel acteurs aan meedoen, dan doen ze dat als zichzelf. Deelnemers worden opgeroepen zich aan te melden. Het zijn veelal gewone Nederlanders die meedoen, omdat er iets te winnen valt of omdat ze uitkijken naar televisieroem. In een realityprogramma wordt niet geacteerd en wordt de situatie niet geregisseerd. Het programma wordt zo gebracht, dat de kijker de realiteit kan volgen. Dit kan in een afgesloten gebouw zijn, zoals bij Big Brother, of in de eigen omgeving van de deelnemers, zoals in Eilandgasten op zoek naar de liefde of een onbekend eiland zoals bij Expeditie Robinson. Eventuele spellen en opdrachten zijn wel van te voren bedacht. Ze zijn de shows binnengeslopen om meer spanning te brengen en om een afvaller aan te kunnen wijzen.

Banana Split

Big Brother was een realitysoap, een mengeling van documentaire en soap. De nadruk ligt op de interactie tussen de deelnemers. In andere programma's, zoals Peking Express, ligt de nadruk op documentaire en het spelelement en dan spreken we van realityserie. Ook is er nog een vorm waarbij de hoofdpersonen in de, al dan niet echte, thuissituatie worden gevolgd, de realityshow. De vorm van ongeregisseerde televisie is zo oud als de televisie zelf. Het Amerikaanse Candid Camera en de Nederlandse versies zoals Poets en Banana Split, zijn representanten van het genre. Daarnaast werden programma's uitgezonden waarin groepen met camera's werden gevolgd. Families in scheiding, arbeidersfamilies, burenruzies, politieagenten die tijdens hun dagelijkse werkzaamheden werden gevolgd of familieruzies die voor de camera werden bijgelegd: er werden camera's op gezet en series van gemaakt.

Even lekker knuffelen

Big Brother is een van de bekendste van de realitysoaps. De deelnemers werden opgesloten in een huis, dat behangen was met camera's. Tot in de slaapkamers hingen er camera's en de gebeurtenissen werden gemonteerd tot uitzendingen die hoge kijkcifers genereerden. Big Brother werd een groot succes en uitspraken van deelnemers werden citaten die bleven hangen. "Even lekker knuffelen," van deelnemer Ruud uit de Big Brother serie werd tijdens de duur van de serie en daarna overal gehoord. Deelnemer Ruud kende na afloop van de serie een korte periode van roem, net als deelnemer Terror Jaap, die aan De Gouden Kooi meedeed. Hij won en werd berucht vanwege de wijze waarop hij won. De deelnemers van Oh Oh Cherso werden bekende Nederlanders, net als Britt Dekker, Ymke Wieringa en Kelly. Zij deden aan verschillende shows mee.

Expeditie Robinson
Een al jaren lopende reality serie is Expeditie Robinson, waar een groep mensen op een tropisch eiland overleeft en waar de een na de ander afvalt. Varianten op de succesformle spelen in de sneeuw. Even populair is de serie Boer zoekt vrouw, waar in de televisieserie een partner voor een aantal boeren wordt gezocht.

Manipulatie

De series zijn populair maar oogsten ook kritiek. Het is gluur-tv, waar de deelnemers zich laten gebruiken ten faveure van de kijkcijfers. Ze worden gemanipuleerd en in situaties gebracht die ze normaal gesproken nooit zouden accepteren. De series zetten relaties op scherp en brengen schade toe aan reputaties van de deelnemers. Niet elke serie doet dat in gelijke mate, maar Big Brother en Temptation Island vormen daarin treurige dieptepunten. Om de kijkers te binden werd promescuus gedrag bevorderd door de deelnemers alcohol te geven.

Over deze realityprogramma's, hun deelnemers, de kritiek en de uitwassen gaan de artikelen die we verzamelen in deze special.